12. Η οικονομική και πολιτική σημασία της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση
12.2 Ενώ, όμως, η θέση 9 επισημοποιείται στο 17ο Συνέδριο, η θεωρητική της στήριξη ήρθε επίσημα με την έκδοση της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ (ΙΕ) της μπροσούρας «Συνοπτική κριτική προσέγγιση σύγχρονων αστικών ιδεολογημάτων και γενικότερων θεωρητικών ζητημάτων» (Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή).
Διαβάζουμε…
“Το γεγονός ότι αστικές καθώς και οπορτουνιστικές θεωρητικές και πολιτικές προσεγγίσεις χρησιμοποιούν τους όρους «ιμπεριαλιστική δύναμη» και «μονοπώλιο», οδηγεί συχνά στη σύγχυση του κοινωνικοοικονομικού περιεχομένου των όρων. Δημιουργείται σύγχυση μεταξύ των εννοιών «ιμπεριαλιστική δύναμη» και «ιμπεριαλισμός, ως ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού». Ακριβέστερα θα λέγαμε ότι προβάλλεται ως κύριο χαρακτηριστικό του ιμπεριαλισμού ο επεκτατισμός” (Συνοπτική κριτική …σελ. 35).
Και παρακάτω διαβάζουμε…
“Όταν λέμε «ιμπεριαλιστικά γνωρίσματα» δεν εννοούμε κυρίως τη δυνατότητα αυτοτελούς ιμπεριαλιστικής επέμβασης (με πόλεμο ή και με ανισοβαρείς οικονομικές – πολιτικές συμφωνίες) που προϋποθέτει υπεροχή και ανάλογα μέσα στήριξης (στρατιωτικά, οικονομικά, διπλωματικά) της ενέργειας. Εννοούμε τα γνωρίσματα που αφορούν στην ωρίμανση των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων του καπιταλισμού [εκτεταμένη κοινωνικοποίηση της παραγωγής, εταιρική έκφραση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και απομάκρυνση του ιδιοκτήτη από την παραγωγή, τεράστια μεγέθη συγκεντροποίησης του κεφαλαίου και μεριδίων της αγοράς που οδηγούν στη διαμόρφωση μονοπωλίων (όχι στη κυριολεξία), εξαγωγή κεφαλαίων]. Πρόκειται για γνωρίσματα του σύγχρονου καπιταλισμού, τα οποία είναι κοινά στις καπιταλιστικές κοινωνίες, ανεξάρτητα από τη δύναμή τους, τη θέση τους στο διεθνές ή σε περιφερειακό τμήμα του ιμπεριαλιστικού συστήματος” (Στο ίδιο, σελ. 36, υπογράμμιση δική μας).
Η κατ’ αρχήν απάντησή μας είναι ότι η ΙΕ θα έπρεπε να είναι πολύ πιο προσεκτική στην επιχειρηματολογία της, γιατί αυτή μοιάζει με το γνωστό λαϊκό απόφθεγμα «από την πόλη έρχομαι και στην κορφή …κανέλλα»! Και γιατί;…
Γιατί η θέση «πρόκειται για γνωρίσματα του σύγχρονου καπιταλισμού, τα οποία είναι κοινά στις καπιταλιστικές κοινωνίες, ανεξάρτητα από τη δύναμή τους, τη θέση τους στο διεθνές ή σε περιφερειακό τμήμα του ιμπεριαλιστικού συστήματος» δεν αποτυπώνει την πραγματική οικονομική κατάσταση των οικονομιών των διαφορετικών χωρών, επομένως και τη θέση τους, ώστε να θεωρούνται και να χαρακτηρίζονται ως ιμπεριαλιστικές.
Ας σταθούμε πρώτα – πρώτα στο ζήτημα της θέσης μιας χώρας στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα.
Παίρνοντας υπόψη τα στοιχεία μιας επιχειρηματολογίας περί «των από πάνω που εκμεταλλεύονται τους από κάτω», «των ενδιάμεσων χωρών» – (η θέση της χώρας μας καθορίζεται από τα κομματικά ντοκουμέντα, ως ενδιάμεση) – που είναι «θύτες και θύματα», έκφραση που έχει χρησιμοποιηθεί κατ’ επανάληψη από την ηγεσία του Κόμματος, δηλαδή, οι χώρες αυτές είναι ιμπεριαλιστικές χώρες, που τις εκμεταλλεύονται οι «από πάνω» ιμπεριαλιστικές χώρες και, ταυτόχρονα, αυτές οι ίδιες, ως ενδιάμεσες, εκμεταλλεύονται τις «από κάτω» χώρες, η επιχειρηματολογία αυτή οδηγεί στην αποδοχή της θεωρίας για την ιμπεριαλιστική πυραμίδα και το ερώτημα που προκύπτει είναι:
Οι τελευταίες χώρες της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, αυτές που βρίσκονται στον «πάτο» της πυραμίδας, ποιες άλλες χώρες εκμεταλλεύονται «από κάτω», αφού, πια, δεν υπάρχουν άλλες χώρες μετά από αυτές;
Όπως γίνεται κατανοητό σε αυτήν την πυραμίδα δεν υπάρχει …πάτος, δεν υπάρχει η βάση της πυραμίδας. Για να ισχύει η θεωρία αυτή πρέπει να προστίθενται εσαεί νέες χώρες που είναι, όμως, …ανύπαρκτες, γιατί ο αριθμός των χωρών είναι πεπερασμένος! Και αυτή είναι η πρωταρχική αδυναμία αυτής της άποψης.
Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, με πεπερασμένο τον αριθμό των χωρών οι τελευταίες χώρες δεν μπορούν να εκμεταλλεύονται άλλες «παρακάτω», αφού δεν υπάρχουν, αλλά ούτε και τις «από πάνω», γιατί είναι ο περιορισμός του σχήματος. Συνεπώς, από την ίδια τη «λογική» της θέσης για την ιμπεριαλιστική πυραμίδα προκύπτει ότι υπάρχει μια ομάδα χωρών, που δεν διαθέτει έτσι κι αλλιώς ιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά, έστω αυτά του επεκτατισμού, γιατί είναι αντικείμενο αποκλειστικά και μόνο εκμετάλλευσης από τους «από πάνω».
Με αυτήν την έννοια η θεωρία για την ιμπεριαλιστική πυραμίδα αυτοαναιρείται και αυτοδιαψεύδεται από τα ίδια της τα συστατικά της στοιχεία. Κατ’ επέκταση αυτοαναιρείται και από τη συνοδό θέση περί «αλληλεξάρτησης», ή, για να είμαστε απολύτως ακριβείς, αλλοιώνει την έννοια της αλληλεξάρτησης, γιατί οι χώρες αυτές μόνο εξαρτημένες μπορούν να είναι, γιατί δεν μπορούν να εξαρτούν άλλες χώρες «από κάτω», αφού δεν υπάρχουν.
Το δευτερογενές ερώτημα που προκύπτει είναι πόσες είναι αυτές οι χώρες που βρίσκονται σε αυτή τη θέση; Όπως θα διαπιστώσουμε στη συνέχεια αυτού του άρθρου, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ, είναι πολύ περισσότερες από αυτές που σύμφωνα με τη θεωρία της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας προκύπτουν. Δεν είναι, δηλαδή, μόνο οι τελευταίες χώρες.
Στην πραγματικότητα η σχηματική απεικόνιση αυτής της οικονομικής κατάταξης – σύμφωνα, πάντα με τη θεωρία της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας και με τις ιδιότητες που της προσδίδονται, θα μπορούσε να μας δίνει μια ανάστροφη πυραμίδα (με τη βάση της πυραμίδας προς τα πάνω και την κορυφή της πυραμίδας προς τα κάτω), που πάνω – πάνω βρίσκονται οι οικονομικά ισχυρές χώρες και κάτω – κάτω βρίσκονται οι οικονομικά αδύνατες. Το κριτήριο εδώ για την απεικόνιση είναι η οικονομική δύναμη της κάθε χώρας με βάση το ΑΕΠ.
Για να δώσουμε οικονομικό περιεχόμενο σ’ αυτήν τη σχηματική απεικόνιση της πυραμίδας πρέπει να πούμε ότι αντανακλά ή προσομοιάζει με τη λογική του Κ. Κάουτσκι για τον υπεριμπεριαλισμό, που την “τσάκισε” στην κυριολεξία ο Β. Ι. Λένιν. Υποτάσσεται σε μια νοητική κατασκευή, που οικονομικά υποδηλώνει μια τάση καπιταλιστικής οικονομικής ωρίμανσης, που για κάθε χώρα ισχύει και που κάθε χώρα καταλήγει να διαθέτει τα χαρακτηριστικά του ιμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού (γι’ αυτό και η θέση της κάθε χώρας μέσα στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο, η ΙΕ το ξεκαθαρίζει αυτό το θέμα με απόλυτο τρόπο: «ανεξάρτητα από τη δύναμή τους, τη θέση τους στο διεθνές ή σε περιφερειακό τμήμα του ιμπεριαλιστικού συστήματος»).
Τουλάχιστον ο Κ. Κάουτσκι μίλησε για μια τάση, που μπορεί γενικά να ισχύει και που το λάθος του βρίσκεται στη θεωρητικοποίησή της, δηλαδή, στην υποταγή της σκέψης του σε μια τάση που στηρίζεται σε αντικειμενικά στοιχεία, που, όμως, έρχεται να την «σπάσει» η ίδια η πραγματικότητα. Η πραγματικότητα της σοσιαλιστικής επανάστασης και της οικοδόμησης του σοσιαλισμού θα έχει προλάβει τον υπεριμπεριαλισμό, όπως και συνέβη για να δικαιωθεί η Λενινιστική πρόβλεψη. Εδώ τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα, γιατί αναζητείται και μια …πυραμίδα, που στην πραγματικότητα είναι ανύπαρκτη!
Γιατί;…
Η ΙΕ προδίδεται από μόνη της. Χωρίς κανείς να αναγκαστεί να καταφύγει σε κάποια ιδιαίτερα απαιτητική επιστημονική ανάλυση, με μια απλή αναγωγή του ΑΕΠ της κάθε χώρας σε ποσοστό επί του παγκόσμιου ΑΕΠ (το ΑΕΠ δεν είναι από μόνο του ικανοποιητικός δείκτης για την ακριβή οικονομική κατάταξη μιας χώρας αλλά για την περίπτωσή μας καλύπτει τις ανάγκες της απόδειξης που επιχειρούμε) εμφανίζεται η πραγματική της θέση στην παγκόσμια οικονομική κατάταξη.
Τότε θα διαπιστώσει κανείς πως η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών του πλανήτη, της υποτιθέμενης πυραμίδας, συμπεριλαμβανομένων και των χωρών με μέσο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών τους δυνάμεων, όπως είναι η χώρα μας, αποτελούν μια ευρεία ομάδα χωρών, που ανήκουν στην κατηγορία «Others», κατά την οικονομική κατάταξη του ΔΝΤ, που παράγουν κάτι λιγότερο από το ¼ του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Δηλαδή: Από το σύνολο των χωρών του πλανήτη ξεχωρίζουν 19 χώρες, που παράγουν πάνω από τα ¾ του παγκόσμιου ΑΕΠ και που είναι κατά σειρά συμμετοχής στο παγκόσμιο ΑΕΠ οι: ΗΠΑ, Λαϊκή Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Γερμανία, Ρωσία, Βραζιλία, Μ. Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Μεξικό, Νότια Κορέα, Καναδάς, Ισπανία, Ινδονησία, Τουρκία, Ιράν, Αυστραλία και Ταϊβάν.
Αυτά προκύπτουν από τα λεπτομερή στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Κατ’ αρχάς, λοιπόν, είναι φανερό ότι δεν ισχύει το σχήμα της πυραμίδας, ούτε ως απεικόνιση, γιατί αυτό που προκύπτει είναι δύο σαφείς ομάδες χωρών σε σχέση με τη συμμετοχή τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ και με βάση διαχωρισμού το 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Διευκρινίζουμε ότι το ποσοστό του 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ δεν το επιλέξαμε τυχαία. Είναι μεν το ποσοστό που διαχωρίζει τις 19 πρώτες χώρες σε οικονομική ανάπτυξη παγκοσμίως, ταυτόχρονα, είναι και το ποσοστό εκείνο με βάση το οποίο συγκροτήθηκε και η Ομάδα των 20 (με ορισμένες διαφοροποιήσεις στην σύνθεσή της). Για να γίνει κατανοητό το τι σημαίνει από την άποψη της οικονομικής δύναμης το 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ αρκεί να πούμε ότι είναι τρεις φορές (Σ.Σ.: πλέον, σχεδόν τέσσερεις φορές, με τα πιό πρόσφατα στοιχεία) το ΑΕΠ της χώρας μας.
Παραθέτουμε τη συμμετοχή (σε ποσοστό) στο παγκόσμιο ΑΕΠ της πιο ισχυρής ομάδας χωρών σε τρεις διακριτές χρονολογίες, που δείχνουν και τις σχετικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί μεταξύ των χωρών που απαρτίζουν αυτήν την ομάδα.
Σχ. 2. Συμμετοχή στο παγκόσμιο ΑΕΠ το 1992 της πιο ισχυρής ομάδας χωρών που παράγουν πάνω από τα 3/4 του παγκόσμιου ΑΕΠ. Μεταξύ των χωρών που παρατίθενται στο συγκεκριμένο διάγραμμα δεν συμπεριλαμβάνεται η Ρωσία, γιατί για τη συγκεκριμένη περίοδο δεν υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία. Πηγή: ΔΝΤ.
Σχ. 3. Συμμετοχή στο παγκόσμιο ΑΕΠ το 2000 της πιο ισχυρής ομάδας χωρών που παράγουν πάνω από τα 3/4 του παγκόσμιου ΑΕΠ. Πηγή: ΔΝΤ.
Σχ. 4. Συμμετοχή στο παγκόσμιο ΑΕΠ το 2012 της πιο ισχυρής ομάδας χωρών που παράγουν πάνω από τα 3/4 του παγκόσμιου ΑΕΠ. Πηγή: ΔΝΤ.
Σχ. 5. Συμμετοχή στο παγκόσμιο ΑΕΠ 2012 των 185 χωρών που παρέχει συστηματικά στοιχεία το ΔΝΤ από τις 245 που διαθέτει οικονομικά στοιχεία.
Αν, τώρα, πάρουμε την ομάδα των πιο πλούσιων χωρών, την Ομάδα 20 (Group20 – G20), καθώς αυτοαποκαλείται, στην οποία συμμετέχουν 19 χώρες και η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα διαπιστώσουμε ότι οι διαφορές με τις 19 χώρες που προηγούνται στην παγκόσμια οικονομική κατάταξη με βάση το ΑΕΠ είναι ελάχιστες. Στην Ομάδα των 20 συμμετέχουν η άλλοτε κραταιά Αργεντινή, η Σαουδική Αραβία και η Νότια Αφρική, που δεν βρίσκονται στην ομάδα των 19 πρώτων χωρών στην παγκόσμια οικονομική κατάταξη. «Λογικά» στη θέση αυτών των χωρών, στην Ομάδα των 20, θα έπρεπε να συμμετέχουν η Ισπανία, το Ιράν και η Ταϊβάν.
Για λόγους, όμως, οικονομικούς και πολιτικούς οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να δεχτούν στην Ομάδα των 20 το Ιράν, η Κίνα την Ταϊβάν και η Ισπανία, που έχει ζωτικά συμφέροντα στη Νότια Αμερική, δεν συμμετέχει, γιατί από τη Νότια Αμερική συμμετέχουν Βραζιλία και Αργεντινή. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα των τριών χωρών Αργεντινής, Σαουδικής Αραβίας και Νότιας Αφρικής είναι ότι διαθέτουν πλούσιες πρώτες ύλες. Παραθέτουμε τον πίνακα της Ομάδας των 20 με βάση το ΑΕΠ της κάθε χώρας.
Πίνακας 1. Οικονομική κατάταξη των 19 χωρών της Ομάδας των 20. Πηγή: Ομάδα των 20 (τα στοιχεία της Ομάδας των 20 συμπίπτουν με τα αντίστοιχα στοιχεία του ΔΝΤ).
Από τα στοιχεία που έχουμε παραθέσει προκύπτουν ορισμένα άμεσα και χρήσιμα συμπεράσματα:
Πρώτο: Οι 19 χώρες της Ομάδας των 20 (εξαιρούμε πάντα την Ευρωπαϊκή Ένωση) παράγουν πάνω από το 75% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Δεύτερο: Αν στις 19 χώρες της Ομάδας των 20 προσθέσουμε και τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27, πέρα από αυτές που συμμετέχουν ήδη (Στην Ομάδα των 20 συμμετέχουν 19 αυτοτελείς χώρες και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Από την Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχουν Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ιταλία) τότε, οι 42 χώρες παράγουν περίπου το 85% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Με δυό λόγια, όλες οι άλλες χώρες, που είναι πάνω από 200, παράγουν, μόνο, το 15% περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Τρίτο: Από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αν εξαιρέσουμε τις 4 χώρες που συμμετέχουν στην Ομάδα των 20 οι υπόλοιπες 23 χώρες, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, παράγουν το 10% περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η Ελλάδα παράγει το 0.334% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Τέταρτο: Στο πλαίσιο της Ομάδας των 20 συμμετέχουν οι χώρες της Ομάδας των 8 (Group 8, G8). Στην Ομάδα των 8 συμμετέχουν οι παρακάτω χώρες: ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία, Ρωσία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία και Καναδάς. Οι χώρες αυτές παράγουν περίπου το 41% του παγκόσμιου ΑΕΠ και πάνω από το 55% του ΑΕΠ της Ομάδας των 19.
Πέμπτο: Στην Ομάδα των 19 (20) συμμετέχουν οι χώρες της Ομάδας των BRICS (Brazil, Russia, India, China, S. Africa). Η Ομάδα αυτών των χωρών παράγει το 27% περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 36% περίπου της Ομάδας των 19.
Έκτο: Η Ομάδα των BRICS, ενώ από την άποψη του όγκου παραγωγής και συμμετοχής στο παγκόσμιο ΑΕΠ και στο ΑΕΠ της Ομάδας των 19 (20) έχει αξιοσημείωτες επιδόσεις, όμως, υστερεί φανερά στην παραγωγικότητα εργασίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η σχέση του κατά κεφαλήν εισοδήματος με χώρα αναφοράς τις ΗΠΑ είναι: ΗΠΑ/ Ρωσία 1/2.81, ΗΠΑ/Βραζιλία 1/4.13, ΗΠΑ/Νότια Αφρική 1/4.40, ΗΠΑ/Κίνα 1/5.44 και ΗΠΑ/Ινδία 1/12.93. Το γεγονός αυτό φέρνει την Ομάδα των BRICS σαφώς πίσω ως προς την ανταγωνιστικότητά της και το ρόλο της στην παγκόσμια αγορά, σε σχέση με την Ομάδα των 8. Άρα και ως προς τη δυνατότητά της να επιβάλει ως Ομάδα την παγκόσμια ανακατανομή των αγορών από μόνη της ή κάποιο μέλος της.
Έβδομο: Κυρίαρχη δύναμη στην παγκόσμια αγορά είναι η Ομάδα των 8. Η Ομάδα αυτή, όπως, ήδη, αναφέρθηκε παράγει περίπου το 41% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ταυτόχρονα περιλαμβάνει τις πιο ισχυρές στρατιωτικές (ορισμένες από αυτές και πυρηνικές) δυνάμεις του πλανήτη. Αδιαμφισβήτητη και δεσπόζουσα ιμπεριαλιστική Δύναμη μεταξύ των χωρών της Ομάδας των 8 είναι οι ΗΠΑ – και μάλιστα μακράν όλων των υπόλοιπων, η οποία παράγει το 46.3% του ΑΕΠ της Ομάδας των 8. Οι υπόλοιπες χώρες της Ομάδας των 8 παράγουν το 22% περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 53.7% του ΑΕΠ της Ομάδας των 8.
Όγδοο: Η Ομάδα των 8 διαχωρίζεται σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ομάδας των 20 (με εξαίρεση την Κίνα, την Ινδία και τη Βραζιλία) και όλες τις άλλες χώρες του πλανήτη με ένα όριο που προσεγγίζει τα 2τρισ. δολάρια, δηλαδή, το 2.42% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Από τις χώρες της Ομάδας των 8, σε σχέση με το όριο, εξαιρούνται η Ιταλία, που βρίσκεται κάτω από αυτό το όριο αλλά πολύ κοντά σε αυτό, και ο Καναδάς, που υπολείπεται κατά 25% (με τα στοιχεία του ΔΝΤ – 2012).
Ένατο: Αν θέλουμε να κάνουμε πιο συγκεκριμένο το τι σημαίνει το όριο του 2.42% επί του παγκόσμιου ΑΕΠ ως προς τη θέση μιας χώρας στην παγκόσμια οικονομική κατάταξη, τότε είναι σαν μιλάμε για τη θέση της Ιταλίας (και κάτι παραπάνω), που είναι η τέταρτη οικονομική δύναμη μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η δέκατη χώρα στην παγκόσμια οικονομική κατάταξη.
Δέκατο: Αυτό σημαίνει ότι η Ομάδα των 8 έχει ξεχωρίσει αποφασιστικά και ως προς τις υπόλοιπες χώρες της Ομάδας των 20 (19), πολύ περισσότερο έχει ξεχωρίσει από το σύνολο των υπόλοιπων χωρών του πλανήτη. Είναι, δηλαδή, η δεσπόζουσα ομάδα που, εξ αιτίας και της συμμετοχής των ΗΠΑ, παίζει τον πιο αποφασιστικό ρόλο στην παγκόσμια κυριαρχία και στο μοίρασμα των αγορών.
Ενδέκατο: Με μια ματιά στην Ομάδα των 8, από την άποψη της οικονομικής ιστορίας των χωρών που συμμετέχουν σε αυτήν, διαπιστώνουμε ότι οι χώρες αυτές είναι οι ίδιες χώρες που παίζουν παγκόσμιο ρόλο από την εποχή διαμόρφωσης του ιμπεριαλισμού ως νεότατου σταδίου του καπιταλισμού, ανεξάρτητα αν προχώρησαν από τον αποικιακό ιμπεριαλισμό στον καπιταλιστικό ιμπεριαλισμό (όπως η Μ. Βρετανία π.χ.) ή εξελίχτηκαν σε καπιταλιστικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις χωρίς να είναι αποικιοκρατικές (όπως οι ΗΠΑ π.χ.). Είναι η «χούφτα» των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που ευθύνεται για το ξέσπασμα του 1ου Παγκόσμιου πολέμου. Είναι, επίσης, η χούφτα των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που ευθύνεται για το ξέσπασμα του 2ου Παγκόσμιου πολέμου. Είναι, τέλος, η χούφτα των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που ευθύνεται για το ξέσπασμα όλων των τοπικών πολέμων μετά το 2ο Παγκόσμιο πόλεμο (με εξαίρεση τη Ρωσία που, ως σοσιαλιστική χώρα στο πλαίσιο της Σοβιετικής Ένωσης, πριν την ανατροπή του σοσιαλισμού στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, υπεράσπισε όλες τις χώρες στις οποίες επενέβησαν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις).
Δωδέκατο: Όλες οι χώρες της Ομάδας των 8 ευθύνονται για όλους τους τοπικούς πολέμους που έχουν ξεσπάσει μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και είχαν ως στόχο την ανακατανομή της παγκόσμιας αγοράς.
Δέκατο τρίτο: Πρέπει να τονιστεί ο ιδιαίτερος παγκόσμιος ρόλος των ΗΠΑ στο πλαίσιο της Ομάδας των 8 που κυριαρχούν, σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ομάδας των 8, οι οποίες εξασκούν την ιμπεριαλιστική τους δράση, στον ενδοϊμπεριαλιστκό παγκόσμιο ανταγωνισμό, παίρνοντας πάντα υπόψη τη θέση και τα παγκόσμια συμφέροντα των ΗΠΑ.
Δέκατο τέταρτο: Παρά τη σχετική μετατόπιση της οικονομικής δραστηριότητας που σημειώνεται τις δύο τελευταίες δεκαετίες προς τις «αναδυόμενες δυνάμεις» (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία) και που έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του ποσοστού συμμετοχής στο παγκόσμιο ΑΕΠ των ΗΠΑ (και όχι μόνο), οι δυνάμεις αυτές δεν μπορούν είτε από μόνες τους είτε σε συνεργασία μεταξύ τους να επιβάλουν μια παγκόσμια ανακατανομή των αγορών και να πάρουν την πρωτοκαθεδρία σε σχέση με την Ομάδα των 8. Η μετατόπιση αυτή είναι μια πιο σύνθετη και περίπλοκη οικονομική εξέλιξη, που οφείλεται στην εξαγωγή κεφαλαίων προς τις αναδυόμενες δυνάμεις, στο πλαίσιο της διεθνοποίησης της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής και εξαγωγής κεφαλαίων, που κατά κύριο λόγο επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τη φτηνή εργατική δύναμη αυτών των χωρών.
Δέκατο πέμπτο: Σε ότι αφορά ιδιαίτερα την Κίνα πρέπει να πούμε ότι διαθέτει τα παρακάτω παραγωγικά συστήματα: Κρατικό (σοσιαλιστικό) παραγωγικό τομέα, κρατικό καπιταλιστικό τομέα (κοινές επιχειρήσεις του κράτους με καπιταλιστικά κεφάλαια), καπιταλιστικό παραγωγικό τομέα, οργανωμένο συνεταιριστικό τομέα στην αγροτική οικονομία, που αριθμεί 2.5εκ συνεταιρισμούς περίπου, ακόμη και φυσική οικονομία. Από την άποψη αυτή η Κίνα βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο οικονομικής ανάπτυξης που συνυπάρχουν διαφορετικά παραγωγικά συστήματα στο πλαίσιο της εξουσίας που εκφράζει και εξασκεί το Κομμουνιστικό Κόμμα. Η Κίνα δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι μια Δύναμη, που μπορεί να εξομοιωθεί με οποιαδήποτε χώρα της Ομάδας των 8, γιατί, ταυτόχρονα, παρά το γεγονός ότι εξάγει κεφάλαια, από μόνη της δεν μπορεί να επιβάλει το μοίρασμα της παγκόσμιας αγοράς, παρά το γεγονός ότι επιδιώκει να ενισχύσει την παρουσία της σ’ αυτήν, ούτε από μόνη της η εξαγωγή κεφαλαίων προσδίδει ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα σε μια χώρα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η Κίνα ως οικονομική δύναμη χρειάζεται να μελετηθεί με τρόπο πιο συστηματικό για να αποφεύγονται οι εύκολοι χαρακτηρισμοί, γεγονός το οποίο μας επιβάλλει να επανέλθουμε στο ζήτημα αυτό.
Το κύριο συμπέρασμα από την παράθεση των παραπάνω στοιχείων είναι ότι η χώρα μας σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να ανήκει σε μια ιμπεριαλιστική πυραμίδα η οποία δεν …υπάρχει. Αυτό που υπάρχει είναι μια σαφής ομάδα ιμπεριαλιστικών χωρών, η Ομάδα των 8, η οποία κυριαρχεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι χώρες που αποτελούν την Ομάδα αυτή, στην οικονομική τους εξέλιξη ήταν και παραμένουν ιμπεριαλιστικές, είναι αυτές που έκαναν το μοίρασμα και το ξαναμοίρασμα των αγορών. Από αυτήν την Ομάδα των 8 οι ΗΠΑ είναι η πιο ισχυρή οικονομικά παγκόσμια δύναμη. Υπάρχει, επίσης, μια δεύτερη ομάδα, που είναι και η πολυπληθέστερη, πάνω από 200 χώρες, που παράγουν μέχρι το 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αυτή η Ομάδα αποτελείται από χώρες που σαφώς δεν είναι ιμπεριαλιστικές, γιατί από την ίδια τους την οικονομική θέση δεν μπορούν να μοιράζουν την παγκόσμια αγορά. Υφίστανται το μοίρασμα και το ξαναμοίρασμα των αγορών από τις ιμπεριαλιστικές χώρες και τα μονοπώλια. Αυτές είναι οι δύο πιο βασικές Ομάδες χωρών στην παγκόσμια οικονομική κατάταξη. Αυτές οι δύο Ομάδες είναι αδύνατον να σχηματοποιηθούν και να αποδοθούν ως πυραμίδα. Η έννοια, επομένως, της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας είναι μια νοητική κατασκευή, είναι ένα «πλάσμα της φαντασίας», για να θυμηθούμε μια Μαρξική φράση, η οποία σπέρνει τη σύγχυση για την πραγματική οικονομική κατάσταση και θέση των χωρών.
Μέχρι τώρα αντιμετωπίσαμε το θέμα μας από την άποψη της θέσης των χωρών. Στη συνέχεια θα το αντιμετωπίσουμε και από την άποψη της εξέτασης των γνωρισμάτων στο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού.
COMMENTS